Tekenles Bij ons thuis... stilleven in de stijl van Van Gogh (kinderboekenweek 2023)
Materialen
Zwart stevig a4 tekenpapier, wit potlood, waskrijt, voorwerpen van thuis, voor groep 8 blad met voorbeelden van ruimtelijke figuren zoals kubus/cilinder/piramide
Lesdoel
- kennismaken met de eerste schilderijen van van Gogh
- wat is een stilleven
- werken met waskrijt
- ruimtelijk tekenen (voor groep 8)
- dieptewerking door overlapping
Lesinhoud
Begin met het laten zien van de stillevens van Van Gogh en geef wat achtergrondinformatie over wie van Gogh is. Bekijk dan wat er opvalt aan de schilderijen. Het zijn voorwerpen uit het dagelijks leven van die tijd, de achtergrond is donker en de voorwerpen vangen het licht. Hoe heeft de schilder dat gedaan? Bedenk van welke kant het licht komt. In die tijd nog geen ledlampen en binnen was het veel donkerder met kleine raampjes. Bespreek hoe de schilder diepte in zijn werkstuk heeft gecreëerd. Wijs erop dat de voorwerpen die dichterbij zijn lager in het schilderij zijn geschilderd en de voorwerpen die verder weg zijn hoger en achter de andere voorwerpen.
Wat achtergrondinformatie bij het stilleven met klompen:
Schilderlessen
Eind november 1881 vertrekt Van Gogh naar Den Haag om bij zijn aangetrouwde neef Anton Mauve enkele schilderlessen te nemen. Tot dan toe heeft hij alleen nog maar getekend. Aan zijn broer Theo schrijft hij: ‘Wel, Mauve heeft me dadelijk voor een stilleven, bestaande uit een paar oude klompen en andere voorwerpen geïnstalleerd & dus kon ik aan ’t werk tijgen.’
Eerste schilderij
Stilleven met klompen is Van Goghs eerste schilderij. De compositie is eenvoudig: het paar klompen op de houten tafel staat half achter een aardewerken pot. De groene fles links bevat nog een bodempje vloeistof. Op het tafelblad heeft Van Gogh met een stomp voorwerp – waarschijnlijk de achterkant van zijn penseel – lijnen in de verf gekrast, om de randen van de planken aan te geven.
Artistieke loopbaan
Mauve is verrast door dit eerste resultaat: ‘Ik heb altijd gedacht dat ge een droogkloot waart, doch nu zie ik dat dit zo niet is.’ Deze uitspraak van zijn leermeester doet Van Gogh ‘meer genoegen dan een hele karrevracht jezuïtische complimentjes mij zouden geven’. Volgens hem is met het schilderen eindelijk zijn artistieke loopbaan begonnen: ‘Want Theo, met dat schilderen begint mijn eigenlijke carrière, vindt ge ’t ook niet goed ’t maar zo te beschouwen?’
Op de site van het Kröller Müller Museum staat meer informatie over de andere stillevens van Van Gogh
Vervolg lesinhoud
Laat de kinderen voor de volgende les een aantal simpele kleine voorwerpen bij hen thuis vandaan meenemen. Dit sluit leuk aan bij het thema van de Kinderboekenweek 2023. Het thema is bij ons thuis.
Op zwart papier trekken de kinderen eerst een lijn om een grondvlak te maken waar de voorwerpen op staan. Dan schetsen de kinderen met wit potlood de voorwerpen die ze in een mooie compositie op hun tafeltje hebben neergezet. Voor groep 8 kan de les worden uitgebreid door ze eerst voor te doen hoe je voorwerpen ruimtelijk kan tekenen. Laat zien dat bijvoorbeeld een zeeppompje een cilindervorm als basis heeft. Geef ze een vel met voorbeelden van ruimtelijke vormen. De lagere groepen mogen de voorwerpen gewoon plat tekenen. Laat hem zien hoe je voorwerpen voor en achter elkaar kan tekenen zodat je een ruimtelijk effect en diepteweking krijgt. Dus wat dichterbij is staat lager op het papier. Wat verder naar achter is hoger. Laat de kinderen de voorwerpen groot tekenen! Zorg dat de voorwerpen kloppen met elkaar qua grootte dus geen hele grote wc-rol en een piepklein zeeppompje.
Daarna mogen de kinderen de voorwerpen inkleuren met waskrijt. Laat zien dat als het licht van links komt je het voorwerp van links naar rechts steeds donkerder worden door steeds een donkerdere tint te gebruiken of links wat wit er door heen te mengen en rechts wat zwart. De voorwerpen mogen licht omlijnd worden met zwart. Probeer schoon te werken. Waskrijt vlekt snel. Dus ga niet met de hand erover en blaas kruimels weg ipv vegen. Gebruik ook altijd een schoon puntje van het krijtje.
Als laatste wordt het grondvlak ingekleurd. Ook hier geld dat links lichter is dan rechts.